Thưởng thức mối đất trên đỉnh Trường Sơn

Mối đất ra nhiều nhất là sau những cơn mưa chiều vào tiết Tiểu mãn (tháng tư âm lịch) hàng năm. Cơn mưa vừa dứt vào tầm chạng vạng. Lúc này không khí mát mẻ hẳn lên, cũng là lúc hàng trăm đàn mối dày đặc từ tổ chui ra chấp chới đôi cánh mỏng, bay lấp lánh, chập chờn trong bóng hoàng hôn. Chúng rủ nhau quần tụ vào nơi có nhiều ánh sáng. Lúc này, mọi người đã chuẩn bị sẵn sàng để có món khoái khẩu...

Thau nước và đèn cầy bắt mối.

Mối đất được rang tới khi có mùi thơm rồi sảy bỏ cánh, chỉ còn lại phần thân vàng ươm, béo ngậy. Người Cơ Tu gọi món ăn độc đáo này là cláp padieng. Đây là món ăn đặc sản giàu đạm, chất khoáng, mùi vị lại thơm ngon, đặc biệt hấp dẫn không chỉ với đồng bào Cơ Tu mà còn hấp dẫn với rất nhiều bà con vùng xuôi...

Vợ chồng già Nguyễn Văn Dẽ và vợ là Mạc Thị Gách (79 tuổi) rang mối.

Thơm “điếc mũi”!

Cụ Nguyễn Văn Dẽ (87 tuổi) - một “chuyên gia” bắt mối đất ở tổ 1, thôn Tống Coói (xã Ba, Đông Giang, Quảng Nam) cho biết: “Mùa bắt mối diễn ra từ khoảng tháng ba đến tháng tám (âm lịch) hằng năm. Mối đất có thể rang, nhâm nhi với vài chén rượu tà vạt. Hoặc rang xong, dầm nước mắm ăn với cơm. Nếu không, có thể nấu... cháo mối. Món nào cũng đều thơm ngon đến nhức mũi! Thành thử người Cơ Tu có câu ca dí dỏm: `Con ơi bắt mối đem rang/Nhanh tay không kẻo mối sang nhà người...`- Vào mùa, có đêm nhà tôi bắt đến 5 cân mối. Thích thì rang ăn liền. Nếu nhiều có thể đảo qua cùng chút muối, để trong ống lồ ô, gác trên giàn bếp ăn dần...”.

Mối đất ra nhiều nhất là sau những cơn mưa chiều vào tiết Tiểu mãn (tháng Tư âm lịch) hàng năm. Cơn mưa vừa dứt vào tầm chạng vạng. Lúc này không khí mát mẻ hẳn lên, cũng là lúc hàng đàn mối dày đặc từ tổ chui ra chấp chới đôi cánh mỏng, bay lấp lánh, chập chờn trong bóng hoàng hôn. Chúng rủ nhau quần tụ vào nơi có nhiều ánh sáng. Lúc này, mọi người đã chuẩn bị sẵn sàng để có món khoái khẩu!!!

Bí quyết “gọi” mối về

Già Dẽ cho biết: “Nếu không có đèn điện, khi phát hiện có mối đang bay ra, chúng tôi thắp một cây đèn dầu, hoặc đèn cầy, cắm giữa cái thau lớn đặt ở nơi thuận tiện ngoài sân. Trong thau đổ nước gần ngập cây đèn. Mối thấy ánh sáng, rủ nhau bay đến, sà xuống, gặp nước, cánh bị ướt không bay lên được, nằm lại trong thau. Thỉnh thoảng, mình lấy tay khuấy nước trong thau. Nếu nhiều rồi thì vớt, bỏ ra mủng... Nếu vùng nào có điện, nhất là các ngọn điện ở trước sân, khi phát hiện có mối, lập tức tắt tất cả điện trong nhà để mối tập trung vào một chỗ. Lúc bấy giờ tha hồ mà bắt.

Công đoạn bắt mối chỉ diễn ra khoảng nửa giờ là kết thúc. Con mối vừa bị bắt còn nguyên cánh mỏng, thân dài khoảng 1cm, viền đen quanh thân màu vàng nâu... Người ta sẽ dùng nước sạch, nhẹ nhàng rửa nhiều lần cho sạch rồi vớt ra rá nhựa, để ráo nước...

Già làng Đinh Văn Bớt (65 tuổi), ở thôn Tà Lâu (xã Ba, Đông Giang) cho biết: “Những người Cơ Tu có kinh nghiệm, trước cơn mưa giông, chỉ cần nhìn ổ mối mà xác định chính xác ụ nào mối ra trước, ụ nào mối ra sau, lượng mối bay nhiều hay ít? Người ta sẽ lấy lá chuối quây lên theo hình nón. Trên đó được giăng bao nilon màu trắng. Mối bay lên gặp nilon rớt xuống lá chuối đã hứng sẵn. Do lá trơn và bị ướt cánh nên mối không bò và bay lên được nữa. Thế là chỉ việc mang mủng ra hớt mang về. Thông thường mỗi người “quản lý” khoảng 10 lỗ là tha hồ thu hoạch.

Sảy mối đã rang cho bay hết cánh...

Bát mối rang thơm lừng.

Mối rang được ăn với xôi rất thơm ngon.

Món “độc chiêu” từ mối

Mối rang là món ăn ngon miệng, hấp dẫn đối với đồng bào Cơ Tu và cả bà con người Kinh.

Khi chế biến, ta đặt chảo lên bếp, chờ nóng đều, bỏ vài bát mối đã rửa sạch vào. Dùng đũa khuấy đều, mối bốc hơi, khô dần. Đến khi từ chảo tỏa ra một mùi thơm quyến rũ, ngào ngạt giống như mùi châu chấu rang; Những tiếng nổ lẹt đẹt, báo hiệu mối đã chín. Lúc này, đổ ra mẹt, lấy ngón tay đảo nhẹ và sảy, hay bật cái quạt điện cho cánh mối bay đi, chỉ còn lại thân mối vàng ươm béo ngậy, nhìn đã nhỏ nước miếng.

Người Cơ Tu ngoài rang mối để “ăn chơi”còn giã nát nén lại thành... bánh để ăn dần. Khi rang mối, bà con cho thêm vào ít muối rồi bỏ trong ống để dành, ăn lai rai vào những ngày mưa.

Không gì thú vị bằng một ngày mưa trên đỉnh Trường Sơn bạt ngàn gió, được ngồi trong căn nhà của người Cơ Tu; Bên cạnh là bình rượu tà vạt và thưởng thức hương vị thơm lừng, beo béo, ngọt bùi… của món mối rang. Chủ - khách rôm rả trò chuyện đến khi bà chủ lại mang thêm bát cháo mối đặc quánh, thơm lừng... Gương mặt mọi người hồng lên, lấp lánh bên bếp lửa. Khách đường xa, đã một lần thưởng thức cái hương vị thơm ngon, độc đáo của món mối đất rang ở Đông Giang, chắc chắn không thể nào quên.

Hãy chia sẻ hình ảnh du lịch của bạn tại địa chỉ [email protected] để Ban biên tập www.dulich4phuong.net đăng tải lên Cổng thông tin Sổ tay du lịch và khám phá cho đông đảo bạn đọc được tham khảo và chia sẻ những cảm xúc của chính mình.

Thuong thuc moi dat tren dinh Truong Son

Nguoi Co Tu "goi moi" ve làm thành món an. Nguoi dân goi món an doc dáo này là cláp padieng.

Moi dat ra nhieu nhat là sau nhung con mua chieu vào tiet Tieu mãn (tháng tu âm lich) hàng nam. Con mua vua dut vào tam chang vang. Lúc này không khí mát me han lên, cung là lúc hàng tram dàn moi dày dac tu to chui ra chap choi dôi cánh mong, bay lap lánh, chap chon trong bóng hoàng hôn. Chúng ru nhau quan tu vào noi có nhieu ánh sáng. Lúc này, moi nguoi dã chuan bi san sàng de có món khoái khau...

Thau nuoc và dèn cay bat moi.

Moi dat duoc rang toi khi có mùi thom roi say bo cánh, chi còn lai phan thân vàng uom, béo ngay. Nguoi Co Tu goi món an doc dáo này là cláp padieng. Dây là món an dac san giàu dam, chat khoáng, mùi vi lai thom ngon, dac biet hap dan không chi voi dong bào Co Tu mà còn hap dan voi rat nhieu bà con vùng xuôi...

Vo chong già Nguyen Van De và vo là Mac Thi Gách (79 tuoi) rang moi.

Thom “diec mui”!

Cu Nguyen Van De (87 tuoi) - mot “chuyên gia” bat moi dat o to 1, thôn Tong Coói (xã Ba, Dông Giang, Quang Nam) cho biet: “Mùa bat moi dien ra tu khoang tháng ba den tháng tám (âm lich) hang nam. Moi dat có the rang, nhâm nhi voi vài chén ruou tà vat. Hoac rang xong, dam nuoc mam an voi com. Neu không, có the nau... cháo moi. Món nào cung deu thom ngon den nhuc mui! Thành thu nguoi Co Tu có câu ca dí dom: `Con oi bat moi dem rang/Nhanh tay không keo moi sang nhà nguoi...`- Vào mùa, có dêm nhà tôi bat den 5 cân moi. Thích thì rang an lien. Neu nhieu có the dao qua cùng chút muoi, de trong ong lo ô, gác trên giàn bep an dan...”.

Moi dat ra nhieu nhat là sau nhung con mua chieu vào tiet Tieu mãn (tháng Tu âm lich) hàng nam. Con mua vua dut vào tam chang vang. Lúc này không khí mát me han lên, cung là lúc hàng dàn moi dày dac tu to chui ra chap choi dôi cánh mong, bay lap lánh, chap chon trong bóng hoàng hôn. Chúng ru nhau quan tu vào noi có nhieu ánh sáng. Lúc này, moi nguoi dã chuan bi san sàng de có món khoái khau!!!

Bí quyet “goi” moi ve

Già De cho biet: “Neu không có dèn dien, khi phát hien có moi dang bay ra, chúng tôi thap mot cây dèn dau, hoac dèn cay, cam giua cái thau lon dat o noi thuan tien ngoài sân. Trong thau do nuoc gan ngap cây dèn. Moi thay ánh sáng, ru nhau bay den, sà xuong, gap nuoc, cánh bi uot không bay lên duoc, nam lai trong thau. Thinh thoang, mình lay tay khuay nuoc trong thau. Neu nhieu roi thì vot, bo ra mung... Neu vùng nào có dien, nhat là các ngon dien o truoc sân, khi phát hien có moi, lap tuc tat tat ca dien trong nhà de moi tap trung vào mot cho. Lúc bay gio tha ho mà bat.

Công doan bat moi chi dien ra khoang nua gio là ket thúc. Con moi vua bi bat còn nguyên cánh mong, thân dài khoang 1cm, vien den quanh thân màu vàng nâu... Nguoi ta se dùng nuoc sach, nhe nhàng rua nhieu lan cho sach roi vot ra rá nhua, de ráo nuoc...

Già làng Dinh Van Bot (65 tuoi), o thôn Tà Lâu (xã Ba, Dông Giang) cho biet: “Nhung nguoi Co Tu có kinh nghiem, truoc con mua giông, chi can nhìn o moi mà xác dinh chính xác u nào moi ra truoc, u nào moi ra sau, luong moi bay nhieu hay ít? Nguoi ta se lay lá chuoi quây lên theo hình nón. Trên dó duoc giang bao nilon màu trang. Moi bay lên gap nilon rot xuong lá chuoi dã hung san. Do lá tron và bi uot cánh nên moi không bò và bay lên duoc nua. The là chi viec mang mung ra hot mang ve. Thông thuong moi nguoi “quan lý” khoang 10 lo là tha ho thu hoach.

Say moi dã rang cho bay het cánh...

Bát moi rang thom lung.

Moi rang duoc an voi xôi rat thom ngon.

Món “doc chiêu” tu moi

Moi rang là món an ngon mieng, hap dan doi voi dong bào Co Tu và ca bà con nguoi Kinh.

Khi che bien, ta dat chao lên bep, cho nóng deu, bo vài bát moi dã rua sach vào. Dùng dua khuay deu, moi boc hoi, khô dan. Den khi tu chao toa ra mot mùi thom quyen ru, ngào ngat giong nhu mùi châu chau rang; Nhung tieng no let det, báo hieu moi dã chín. Lúc này, do ra met, lay ngón tay dao nhe và say, hay bat cái quat dien cho cánh moi bay di, chi còn lai thân moi vàng uom béo ngay, nhìn dã nho nuoc mieng.

Nguoi Co Tu ngoài rang moi de “an choi”còn giã nát nén lai thành... bánh de an dan. Khi rang moi, bà con cho thêm vào ít muoi roi bo trong ong de dành, an lai rai vào nhung ngày mua.

Không gì thú vi bang mot ngày mua trên dinh Truong Son bat ngàn gió, duoc ngoi trong can nhà cua nguoi Co Tu; Bên canh là bình ruou tà vat và thuong thuc huong vi thom lung, beo béo, ngot bùi… cua món moi rang. Chu - khách rôm ra trò chuyen den khi bà chu lai mang thêm bát cháo moi dac quánh, thom lung... Guong mat moi nguoi hong lên, lap lánh bên bep lua. Khách duong xa, dã mot lan thuong thuc cái huong vi thom ngon, doc dáo cua món moi dat rang o Dông Giang, chac chan không the nào quên.

Hãy chia se hình anh du lich cua ban tai dia chi [email protected] de Ban biên tap www.dulich4phuong.net dang tai lên Cong thông tin So tay du lich và khám phá cho dông dao ban doc duoc tham khao và chia se nhung cam xúc cua chính mình.